Mô hình Boston – công cụ phân tích chiến lược kinh doanh chủ doanh nghiệp không được bỏ qua

Mô hình Boston (hay còn được gọi là ma trận BCG) là một công cụ phân tích chiến lược kinh doanh được sử dụng phổ biến để đánh giá và quản lý các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm trong một công ty. Bài viết này, cùng chúng tôi tìm hiểu kỹ hơn mô hình này nhé!

Tại sao chủ doanh nghiệp nên tìm hiểu mô hình Boston

Mô hình Boston được phát triển bởi Boston Consulting Group vào những năm 1970 và đưa ra một cách phân loại sản phẩm dựa trên tỷ lệ tăng trưởng thị phần và tỷ suất lợi nhuận. Theo mô hình này, sản phẩm hoặc dòng sản phẩm được chia thành 4 phân khúc: 

• Con chó: Đây là những sản phẩm có mức tăng trưởng thấp hoặc thị phần.
• Dấu hỏi: Các sản phẩm ở các thị trường tăng trưởng cao với thị phần thấp.
• Ngôi sao: Sản phẩm ở các thị trường tăng trưởng cao với thị phần cao.
• Bò sữa: Sản phẩm ở các thị trường tăng trưởng thấp với thị phần cao.

Các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm thuộc phân khúc ngôi sao có thị phần lớn và đang tăng trưởng nhanh, đồng thời mang lại lợi nhuận cao. Các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm thuộc phân khúc câu hỏi có thị phần thấp và đang tăng trưởng nhanh, đòi hỏi đầu tư để phát triển. Các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm thuộc phân khúc người già có thị phần lớn nhưng đang giảm sút và đem lại lợi nhuận thấp. Cuối cùng, các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm thuộc phân khúc chó có thị phần thấp và không mang lại lợi nhuận.

Phân tích mô hình Boston giúp các nhà quản lý hiểu rõ hơn về vị trí của các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm của công ty trên thị trường và đưa ra quyết định về đầu tư, ngừng hoặc phát triển các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm. Nó cũng giúp các công ty định hướng chiến lược kinh doanh của mình và tối ưu hóa quyết định đầu tư tài chính.

Chủ doanh nghiệp nên tìm hiểu mô hình Boston vì nó giúp họ hiểu rõ hơn về vị trí của các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm của công ty trên thị trường và đưa ra quyết định đầu tư, ngừng hoặc phát triển các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm. Mô hình Boston cung cấp cho chủ doanh nghiệp một cái nhìn tổng quan về các sản phẩm của công ty và giúp họ đưa ra quyết định chiến lược phù hợp để tối ưu hóa quyết định đầu tư tài chính.

Ngoài ra, mô hình Boston cũng giúp chủ doanh nghiệp định hướng chiến lược kinh doanh của mình. Chủ doanh nghiệp có thể sử dụng mô hình này để tìm ra các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm đang tăng trưởng nhanh và mang lại lợi nhuận cao để đầu tư thêm vào. Họ cũng có thể tìm ra các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm đang giảm sút và đem lại lợi nhuận thấp để cân nhắc ngừng hoặc phát triển lại.

Ngoài ra, mô hình Boston còn giúp chủ doanh nghiệp đánh giá mức độ cạnh tranh của công ty trên thị trường và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp. Chủ doanh nghiệp có thể sử dụng mô hình này để xác định đối thủ cạnh tranh của công ty và đưa ra kế hoạch để tăng thị phần.

Không thể bỏ qua: Top 7 mô hình kinh doanh phổ biến chủ doanh nghiệp phải biết để thành công

Ưu và nhược điểm của mô hình Boston

Ưu điểm của mô hình Boston

1. Dễ hiểu và áp dụng: Mô hình Boston là một mô hình đơn giản, dễ hiểu và áp dụng. Chỉ cần xác định thị phần và tốc độ tăng trưởng của sản phẩm, chúng ta có thể đánh giá được vị trí của sản phẩm đó trên thị trường và đưa ra các quyết định chiến lược kinh doanh phù hợp.
2. Định hướng chiến lược kinh doanh: Mô hình Boston giúp định hướng chiến lược kinh doanh của một công ty. Chúng ta có thể đưa ra các quyết định đầu tư, phát triển hoặc ngừng sản xuất các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm dựa trên vị trí của chúng trên thị trường.
3. Hỗ trợ ra quyết định kinh doanh: Mô hình Boston cung cấp cho chúng ta một cái nhìn tổng quan về các sản phẩm của công ty và giúp chúng ta đưa ra quyết định kinh doanh phù hợp. Chúng ta có thể tối ưu hóa quyết định đầu tư tài chính, tăng thị phần và cạnh tranh trên thị trường.

Nhược điểm của mô hình Boston

1. Không bao quát: Mô hình Boston chỉ tập trung vào hai yếu tố là thị phần và tốc độ tăng trưởng để đánh giá vị trí của sản phẩm trên thị trường, bỏ qua các yếu tố khác như biến động giá cả, xu hướng thị trường hay thay đổi trong nhu cầu của khách hàng.
2. Không phản ánh sự phát triển trong tương lai: Mô hình Boston chỉ đánh giá hiệu quả của sản phẩm trong thời điểm hiện tại và không phản ánh được sự phát triển của sản phẩm trong tương lai. Như vậy, quyết định dựa trên mô hình Boston có thể không phù hợp với các dòng sản phẩm mới hoặc sản phẩm đang trong quá trình phát triển.
3. Chỉ đưa ra phân tích tĩnh: Mô hình Boston chỉ đưa ra phân tích tĩnh về vị trí của sản phẩm trên thị trường Dễ hiểu và áp dụng: Mô hình Boston là một mô hình đơn giản, dễ hiểu và áp dụng. Chỉ cần xác định thị phần và tốc độ tăng trưởng của sản phẩm, chúng ta có thể đánh giá được vị trí của sản phẩm đó trên thị trường và đưa ra các quyết định chiến lược kinh doanh phù hợp.
4. Định hướng chiến lược kinh doanh: Mô hình Boston giúp định hướng chiến lược kinh doanh của một công ty. Chúng ta có thể đưa ra các quyết định đầu tư, phát triển hoặc ngừng sản xuất các sản phẩm hoặc dòng sản phẩm dựa trên vị trí của chúng trên thị trường.
5. Hỗ trợ ra quyết định kinh doanh: Mô hình Boston cung cấp cho chúng ta một cái nhìn tổng quan về các sản phẩm của công ty và giúp chúng ta đưa ra quyết định kinh doanh phù hợp. Chúng ta có thể tối ưu hóa quyết định đầu tư tài chính, tăng thị phần và cạnh tranh trên thị trường.

Tóm lại, mô hình Boston là một công cụ phân tích chiến lược kinh doanh quan trọng và hữu ích, tuy nhiên, như bất kỳ công cụ nào khác, nó cũng có những ưu nhược điểm riêng. Do đó, để đưa ra quyết định chiến lược kinh doanh chính xác, các doanh nghiệp cần kết hợp mô hình Boston với các công cụ và phương pháp phân tích chiến lược khác để đánh giá toàn diện và cân nhắc đến các yếu tố quan trọng khác nhau.

Doanh nghiệp nào nên áp dụng mô hình Boston

Mô hình Boston thường được sử dụng trong lĩnh vực kinh doanh và tiếp thị để phân tích chiến lược sản phẩm của một doanh nghiệp. Mô hình này có thể áp dụng cho các doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất đến dịch vụ.

Cụ thể, một số doanh nghiệp nên áp dụng mô hình Boston như sau:

• Các doanh nghiệp sản xuất và phân phối sản phẩm hàng tiêu dùng (FMCG): Các sản phẩm FMCG thường có tuổi thọ ngắn và cạnh tranh cao, vì vậy phân tích mức độ tương quan giữa tỷ lệ tăng trưởng thị phần và tỷ lệ tăng trưởng tỷ lệ lợi nhuận của các sản phẩm sẽ giúp các doanh nghiệp đưa ra quyết định về chiến lược sản phẩm.
• Các doanh nghiệp hoạt động trong ngành công nghiệp sản xuất và kinh doanh hàng hóa: Trong ngành sản xuất, các sản phẩm có thể có tuổi thọ lâu hơn và tính cạnh tranh thấp hơn so với sản phẩm FMCG, nhưng vẫn cần phân tích chiến lược sản phẩm để đảm bảo tối đa hóa lợi nhuận.
• Các doanh nghiệp trong ngành dịch vụ: Mô hình Boston có thể được sử dụng để phân tích chiến lược sản phẩm trong các lĩnh vực như dịch vụ tài chính, dịch vụ bảo hiểm, dịch vụ y tế, dịch vụ du lịch, v.v.

Cách phân tích mô hình Boston

Cách phân tích ma trận Boston cho doanh nghiệp bao gồm các bước sau:

1. Định vị sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp trong thị trường. Để làm được điều này, bạn cần xác định kích cỡ của thị trường, tốc độ tăng trưởng của thị trường, các đối thủ cạnh tranh, và các yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội ảnh hưởng đến thị trường đó.
2. Xác định tỷ lệ tăng trưởng thị trường của sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp so với tỷ lệ tăng trưởng trung bình của thị trường đó.
3. Xác định thị phần của sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp trên thị trường. Để làm được điều này, bạn cần tính toán doanh số bán hàng của sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp so với tổng doanh số bán hàng của toàn bộ thị trường đó.
4. Sử dụng các thông tin thu được để đặt sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp vào một trong 4 ô trong ma trận Boston:

• Star (ngôi sao): sản phẩm hoặc dịch vụ có tỷ lệ tăng trưởng thị trường cao và thị phần lớn. Đây là sản phẩm hoặc dịch vụ mà doanh nghiệp cần đầu tư để tiếp tục phát triển.
• Cash cow (bò tiền): sản phẩm hoặc dịch vụ có tỷ lệ tăng trưởng thị trường thấp nhưng thị phần lớn. Đây là sản phẩm hoặc dịch vụ ổn định về doanh thu và lợi nhuận, doanh nghiệp có thể sử dụng để tài trợ cho các sản phẩm hoặc dịch vụ khác.
• Question mark (dấu hỏi): sản phẩm hoặc dịch vụ có tỷ lệ tăng trưởng thị trường cao nhưng thị phần thấp. Đây là sản phẩm hoặc dịch vụ có tiềm năng tăng trưởng cao, nhưng cần đầu tư nhiều để phát triển và tăng thị phần.
• Dog (chó): sản phẩm hoặc dịch vụ có tỷ lệ tăng trưởng thị trường thấp và thị phần thấp. Đây là sản phẩm hoặc dịch vụ ít có triển vọng và doanh nghiệp cần xem xét ngừng sản xuất hoặc tiết kiệm chi phí.

5. Đưa ra các quyết định chiến lược dựa trên vị trí của sản phẩm hoặc dịch vụ trong ma trận Boston. Ví dụ, doanh nghiệp có thể quyết định tập trung đầu tư vào sản phẩm Star, cố gắng tăng thị phần của sản phẩm Question mark, sử dụng sản phẩm Cash cow để tài trợ cho các sản phẩm khác, và xem xét loại bỏ sản phẩm Dog.

Trong bối cảnh thị trường kinh doanh hiện nay đang trở nên ngày càng khốc liệt và cạnh tranh gay gắt, việc áp dụng các công cụ phân tích chiến lược kinh doanh là điều không thể thiếu đối với bất kỳ doanh nghiệp nào. Trong số đó, Mô hình Boston đã trở thành một trong những công cụ phân tích chiến lược kinh doanh phổ biến và hiệu quả nhất.

Với Mô hình Boston, doanh nghiệp có thể dễ dàng đánh giá và phân tích thị trường của mình bằng cách tập trung vào hai yếu tố chính là tỷ lệ tăng trưởng thị trường và tỷ lệ thị phần của doanh nghiệp. Dựa trên kết quả phân tích, doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định chiến lược như tập trung vào các sản phẩm có tỷ lệ tăng trưởng cao hoặc cố gắng tăng cường thị phần cho những sản phẩm có độ phát triển chậm hơn.

Ngoài ra, Mô hình Boston còn cho phép doanh nghiệp nhận ra được những thách thức và cơ hội trong thị trường và đưa ra những chiến lược phù hợp. Ví dụ, nếu doanh nghiệp đang hoạt động trong một thị trường có tỷ lệ tăng trưởng cao nhưng đang mất thị phần, có thể đưa ra quyết định đầu tư vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm hoặc tăng cường hoạt động quảng cáo để thu hút khách hàng.

Trên thực tế, Mô hình Boston đã được sử dụng rộng rãi và thành công trong nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau, từ sản xuất đến dịch vụ. Việc áp dụng Mô hình Boston trong phân tích chiến lược kinh doanh sẽ giúp cho doanh nghiệp có được cái nhìn toàn diện về thị trường và đưa ra những quyết định chiến lược hiệu quả, từ đó giúp cho doanh nghiệp phát triển và tăng trưởng trong thời gian dài. Vì vậy, Mô hình Boston là công cụ không thể bỏ qua đối với bất kỳ doanh nghiệp nào đang muốn tìm kiếm sự thành công trong thị trường kinh doanh đầy thách thức hiện nay.

Theo dõi Website để biết thêm nhiều kiến thức hay về kế toán tài chính. Nếu bạn muốn được tư vấn về kế toán tài chính, hãy để lại email hoặc số điện thoại ở phần bình luận bên dưới nhé!